।।পদ।।

মাধৱক বদতি সাধু সাধু মহাসতী।

যতেক বুলিলা মানে স্বৰূপ যুগুতি।।

এহি তযু বচন শুনিতে অভিলাষ।

এতেকেসে তোহ্মাক কৰিলো পৰিহাস।।১২৯৫।।

একান্ত ভকত তুমি শুনিয়ো কল্যাণী।

যেন যেন কাম মোত বাঞ্ছিলা কামিনী।।

সকলে তোহ্মাত আছে নাহিকে সংশয়।

কিন্তু মোক্ষ হেতু হৌক বুলিলো নিশ্চয়।।১২৯৬।।

তোহ্মাৰ স্বামীত প্ৰেম জানিলো আপুনি।

আৱে তযু সম পতিব্ৰতা আছে কোনি।।

এতেক বচনে তযু চাহিলো মনক।

তভো মোক তেজি মন নগৈল আনক।।১২৯৭।।

ধন্য ধন্য ৰুক্মিণী তুমিসে পতিব্ৰতা।

পৰম সুন্দৰী সৰ্ব্বগুণে অনিন্দিতা।।

সৰ্ব্বক্ষণে কৰা মোত একান্ত ভকতি।

তোহ্মাৰ সমান কোন আছে ভাগ্যৱতী।।১২৯৮।।

একান্ত ভক্তিক প্ৰশংসিয়া দেৱহৰি।

সকামী ভক্তক নিন্দা কৰন্ত মুৰাৰি।।

পুত্ৰ পত্নী কামে যিটো ভজয় আহ্মাক।

মোহোৰ মায়ায়ে জানা মোহি আছে তাক।১২৯৯।।

তপ ব্ৰত কৰি দুখ পাৱে বৃথা শ্ৰমে।

মোহ মোক্ষদাতা মোক ভজে আন কামে।।

নৰকত মিলে বিষয়ৰ যত সুখ।

তাকে লাগি হোৱে লোক মোহোত বিমুখ।১৩০০।।

কিনো মহাৰঙ্গ মোৰ শুনা গৃহেশ্বৰী।

সদায়ে মোহোৰ সেৱা কৰা ৰঙ্গ কৰি।।

সংসাৰ মোচনি আকে বুলিয়ো ভকতি।

অভকত জনে আৰ নুবুজয় গতি।।১৩০১।।

প্ৰাণকেসে পোষে মাত্ৰ যিটো নৰগণে।

মোহোৰ চৰিত্ৰ নাম গুণকো নুশুনে।।

ধন জন পুত্ৰ বুলি সদায়ে ৰময়।

মোহোৰ ভকতি কৰিবাক নপৰায়।।১৩০২।।

তোহ্মাৰ সদৃশ মোৰ নেদেখো ঘৰিণী।

স্বামীত ভকত সৰ্ব্বগুণে সুলক্ষণী।।

আৰো তযু চৰিত্ৰ সুমৰি মোৰ মনে।

আনন্দে আকুল মঞি হঞো ঘনে ঘনে।।১৩০৩।।

যতেক নৃপতি পাই সৱাকো উপেক্ষি।

মোক লাগি বিপ্ৰক পঠাইলা পত্ৰ লেখি।।

পিতৃ-মাতৃ ভ্ৰাতৃৰ বচন নুশুনিলা।

সঙ্কেত কৰিয়া মোক আপুনি নিয়াইলা।।১৩০৪।।

তযু ভাই ৰুক্মকো মুণ্ডিলো মঞি ধৰি।

তভো মোক চান্তে তুমি সহিলা সুন্দৰী।।

মঞি এৰিবাৰ দৰে একো নুবুলিলা।

এতেকে ৰুক্মিণী মোক তুমিসে জিনিলা।।১৩০৫।।

যেতিক্ষণে মোক লাগি দূতক পঠাই।

আসিবন্ত কৃষ্ণ বুলি আছা বাট চাই।।

চিৰকাল দেখি মোক নাসিবন্ত বুলি।

জগতকে শূন্য যেন দেখিলা সমূলি।।১৩০৬।।

প্ৰাণকো তেজিবে তুমি কৰিলা নিশ্চয়।

হেনসে আহ্মাত তযু স্নেহ আতিশয়।।

তোহ্মাৰ গুণক মঞি নোৱাৰো সুজিত।

কেৱলে তোহ্মাক সুমৰোহো প্ৰতিনিত।।১৩০৭।।

.......................

।।প্ৰদ্যুম্নৰ জন্মকথা।।

শুক নিগদতি শুনা পৰীক্ষিত বাপ।

এহিমতে কৰি কৃষ্ণে সুৰত আলাপ।।

নৰৰূপ ধৰি হৰি দেৱ আত্মাৰাম।

ৰুক্মিণী সহিতে বহিলন্ত অনুপাম।।১৩০৮।।

আনো সৱ ভাৰ্য্যাৰ গৃহত থাকি হৰি।

গৃহস্থৰ মতে ক্ৰীড়া কৰন্ত মুৰাৰি।।

কৰিল সমস্ত গৃহস্থৰ ধৰ্ম্ম যত।

ভকতৰ বশ্য হেন দেখায়া লোতক।।১৩০৯।।

আৱে শুনিয়োক প্ৰদ্যুম্নৰ জন্ম কৰ্ম্ম।

কুটুম্বী লোকৰ যেন সুখ যেন মৰ্ম্ম।।

ৰুদ্ৰৰ কোপত যিটো কাম দগ্ধ ভৈল।

পুনু সেহি কাম কৃষ্ণবীৰ্যে উপজিল।।১৩১০।।

বাসুদেৱ বলভদ্ৰ কাম অনিৰূদ্ধ।

একে কৃষ্ণ চাৰি ৰূপ জানিবা বিশুদ্ধ।।

চিত্ত মন বুদ্ধি অহঙ্কাৰৰ দেৱতা।

চাৰি ৰূপে একে কৃষ্ণ জগত বিধাতা।।১৩১১।।

চিত্তৰ দেৱতা বাসুদেৱ যাৰ নাম।

তানে অংশে হুয়া উপজন্ত যিটো কাম।।

এতেকে কষ্ণৰ বীৰ্যে সেহি ৰতিকান্ত।

ৰুক্মিণীৰ গৰ্ভে আসি বেকত ভৈলন্ত।।১৩১২।।

মাধৱৰ পুত্ৰ ভৈলা শুনিয়া লোকৰ।

মিলিল উৎসৱ মহাৰঙ্গ বহুতৰ।।

কৃষ্ণৰ সদৃশ শ্যামবৰ্ণ পদ্মমুখ।

কমলনয়ন দেখি মিলে মহাসুখ।।১৩১৩।।

কৃষ্ণৰ সদৃশ ৰূপে গুণে মনোহৰ।

জানিয়া প্ৰদ্যুম্ন নাম থৈলা দামোদৰ।।

বিধিৱতে মাধৱে কৰাইলা জাতকৰ্ম্ম।

মিলিল অনেক ৰঙ্গ কুলাচাৰ ধৰ্ম্ম।।১৩১৪।।

ৰুক্মিণীৰ মনত আনন্দ বহুতৰ।

আনন্দৰ পাৰ নাহি যাদৱ বংশৰ।।

অন্তেষপুৰৰ জুমাজুমি নাৰীগণে।

প্ৰদ্যুম্নক চাহিবাক চলে ৰঙ্গ মনে।।১৩১৫।।

আনন্দে পূৰিলা সৱে দ্বাৰকা নগৰী।

সিসৱ আনন্দ কোনে কহিবাক পাৰি।।

সকলো বান্ধৱে হুইয়া আছে আনন্দিত।

আতপৰে ভৈল যেন শুনা বিপৰীত।।১৩১৬।।

মহা দুষ্ট অসুৰ সম্বৰ বুলি যাক।

সেহি হৰি নিয়া আছে কামৰ ভাৰ্যাক।

যি কালে শিৱৰ কোপে কাম গৈল মৰি।

তৈসানিয়ে ৰতিক অসুৰে নিলা হৰি।।১৩১৭।।

অসংখ্যাত মায়াক জানন্ত ৰতি নাৰী।

অসুৰক মোহিয়া থাকন্ত মায়া কৰি।।

আপোন সদৃশ স্ৰজি দেন্ত মায়া নাৰী।

তাকে ৰতি বুলি দুষ্টে থাকে ক্ৰীড়া কৰি।।১৩১৮।।

মহাসতী ৰতিৰ যেন দিনে যুগ যাই।

স্বামী উপজিব জানি আছে বাট চাই।।

হা কাম বোলন্ত চক্ষুৰ পৰে লোই।

অসুৰৰ গৃহত আছন্তে দুখ পাই।।১৩১৯।।

অনন্তৰে কামদেৱ ভৈলৈ উতপতি।

শুনিলেক অসুৰ পৰম ক্ৰূড়মতি।।

মোৰ প্ৰাণ বৈৰী কাম উপজিল বুলি।

চোটতে মাৰোহো আক খেদি গৈল জ্বলি।।১৩২০।।

কামৰূপী মায়া জানে অসূৰ দুৰ্ব্বাৰ।

মায়া কৰি পশিল কৃষ্ণৰ অন্তেষপুৰ।।

দশদিশ পূৰ্ণ নতু হৱে বালকৰ।

বিচিত্ৰ শয্যাত শুতি আছে ৰুচিকৰ।।১৩২১।।

ৰুক্মিণী প্ৰমুখ্যে বেঢ়ি আছে নাৰীনৰে।

কেহো নমনিলে হৰি নিলেক অসুৰে।।

সমুদ্ৰ মধ্যত নিয়া পেলাই সেহি ছেগে।

মহাৰঙ্গে গৃহক চলিল আতি বেগে।।১৩২২।।

কন্যাগণ সমে চাহি আছন্ত ৰুক্মিণী।

শয্যাত নাহিকে পুত্ৰ হৰি নিলে কোনি।।

সৱেয়ো বিস্ময় দেখি পাৰে হাত লোৰ।

এখনে আছিল হৰ নিলে কোন চোৰ।।১৩২৩।।

ৰুক্মিণী কান্দন্ত পৃথিৱীত লুটি পাৰি।

হা পুত্ৰ প্ৰদ্যুম্ন তোক কোন নিলে হৰি।।

প্ৰথমৰ পুত্ৰ মোৰ আতি সুকুমাৰ।

কোনে আসি দিলা মোৰ বুকুত কুঠাৰ।।১৩২৪।।

অন্তেষপুৰক ছানি ক্ৰন্দনৰ ধ্বনি।

একঠাই ভৈল সৱে যদুবংশে শুনি।।

সৱেয়ো কান্দন্ত দেখি পৰম বিস্ময়।

লগতে কান্দন্ত দেৱ দৈৱকী তনয়।।১৩২৫।।

সকলে জানন্ত যদি দৈৱকীনন্দন।

তথাপি কাহাকো নকহিল নাৰায়ণ।।

বিষয়ী লোকৰ দুখ সুখ দেখাৱন্ত।

ভকত জনৰ হাত বিৰাগ জনান্ত।।১৩২৬।।

নুহিকে কৃষ্ণৰ গৃহে অসুৰ প্ৰৱেশ।

যাৰ নাম ধ্বনিতে পলাই দশোদিশ।।

তান কি পুত্ৰক হৰি লৈ যায় অসুৰ।

জানিবা সকলে ইটো ইচ্ছা মাদৱৰ।।১৩২৭।।

যাদৱ বংশৰ শোক কাহিনী থাকোক।

প্ৰদ্যুম্নৰ যেন ভৈল তাকো শুনিয়োক।।

দাৰুণ সুৰে নিয়া সমুদ্ৰে ক্ষেপিল।

বলৱন্ত মৎস্য পাই তেখনে গিলিল।।১৩২৮।।

নভৈলন্ত জীৰ্ণ থাকে মৎস্যৰ গৰ্ভত।

ঈশ্বৰৰ বীৰ্য নষ্ট হৈব কেনমত।।

মৎস্যৰ গৰ্ভত যেৱে আছা কতো কাল।

তাত পাচে কৈৱৰ্ত্তে মেলিল মহাজাল।।১৩২৯।।

আন মৎস্য সমে পাচে তাক লাগ পাইল।

মহা মৎস্য দেখি পাচে ৰাজাত যোগাইল।।

দেখিয়া সম্বাৰাসুৰ মহা ৰঙ্গমনে।

ৰন্ধন মন্দিৰে মৎস্য পঠাইলা তেখনে।।১৩৩০।।

মৎস্য কাটিবাৰ খড়্গ আছে তীক্ষ্ণতৰ।

কাটিলেক মৎস্যৰ মস্তক থূলন্তৰ।।

দেখিলেক তাতে সুপকাৰ নাৰীচয়।

অদ্ভুত বালক গুটি গৰ্ভত আছয়।।১৩৩১।।

পেট ছিড়িদাসীগণে কাটিল যতনে।

ৰতিৰ আগত নিয়া দিলা ৰঙ্গমনে।।

দেখি মায়া ৰতিৰ পৰম ৰঙ্গমন।

ধূৱাই কোলাত লৈয়া পিয়াইলন্ত স্তন।।১৩৩২।।

সৰ্ব্বাঙ্গে সু্ন্দৰ তনু শ্যাম কলেৱৰ।

কমলনয়ন মুখ ৰাতুল অধৰ।।

অৰুণ চৰণ কৰ কমল দীপিতি।

নীল আকুঞ্চিত কেশ কুণ্ডল পঙ্কতি।।১৩৩৩।।

সৱাকো সম্বোধি ৰতি বুলিলন্ত বাক।

তোলনীয়া পুত্ৰ কৰি তুলিবো ইহাক।।

এহি বুলি পৰম আনন্দে মহাসতী।

পুত্ৰবুদ্ধি কামক তোলন্ত দিনে ৰাতি।।১৩৩৪।।

অনন্তৰে গৈলন্ত নাৰদ মহামুনি।

ৰতিৰ আগত সৱে কহিলা কাহিনী।।

পুত্ৰ নুবুলিবা তযু এহে নিজনাথ।

মাদৱৰ বীৰ্যে ৰুক্মিণীত ভৈল জাত।।১৩৩৫।।

মায়া কৰি অসুৰেসে হৰি আনিলেক।

সমুদ্ৰত পেলাইলে মৎস্যে গিলিলেক।।

মৎস্যৰ গৰ্ভত তুমি দেখিলা সুন্দৰী।

স্বামীকেসে পুত্ৰ বুলি আছা বৰনাৰী।।১৩৩৬।।

ইহান সন্তাপ আতি পাইলেক ৰুক্মিণী।

তুমি তাঙ্ক ভালমতে ৰাখিবা আপুনি।।

বৰ ভৈলে কাল বধিৱেক অসুৰক।

মহাৰঙ্গে যাইবা দুয়ো দ্বাৰকাপুৰক।।১৩৩৭।।

তেৱেসে গুচিবে ৰুক্মিণীৰ ইটো শোক।

ভালমতে ৰাথি তযু বৈৰী মাৰিয়োক।।

নাৰদৰ এতেক বচন শুনি শান্তি।

আনন্দে ব্যাপিল তনু বিস্ময়ে গুণন্তি।।১৩৩৮।।

দণ্ডৱতে নাৰদক কৰিলা প্ৰণাম।

আংশসি নাৰদক চলি গৈলা পূৰ্ণকাম।।

মহাৰঙ্গে কামক তোলন্ত ৰতি নাৰী।

এদিনাতো কৰ দশগুণ স্নেহ কৰি।।১৩৩৯।।

দেখন্ত কমলমুখ হাসিত বদন।

সাৱটিয়া সতী আলিঙ্গত ঘনে ঘন।।

ৰাত্ৰি দিনে ৰতি সতী গুণন্ত মনত।

কেতিক্ষণে মোৰ স্বামী হৈৱন্ত যুৱত।।১৩৪০।।

নিতে এক কলা বাঢ়ে মদনৰ কায়।

মাতৃ বুলি উঠন্ত ৰতিৰ কোলে যাই।।

আই আই বুলিয়া মাতন্ত কোলে চড়ি।

হাসি সতী কিছু নোবোলন্ত চুমা পাৰি।।১৩৪১।।

এহিমতে অন্তেষপুৰত কামদেৱ।

গুপুতে বাঢ়ন্ত তাক নজানন্ত কেৱ।।

অলপ কালতে কৃষ্ণদেৱৰ নন্দন।

ভৈলন্ত যুৱত সৰ্ব্ব জগতমোহন।।১৩৪২।।

অন্তেষপুৰত যত আছে নাৰীচয়।

লাগাইলা সৱাৰে মোহ ৰুক্মিণী তনয়।।

মধুৰ মুৰুতি দেখি চাহে ঘনে ঘনে।

সাৱটি আলিঙ্গি ধৰো কৰে হেন মনে।।১৩৪৩।।

শুনা নৰ নাৰী বিপৰীত ইটো কথা।

বিষয়ৰ সুখ দুখ আছয় সৰ্ব্বথা।।

ৰুক্মিণীয়ো দেখা কেন পাইল পুত্ৰশোক।

আন সামান্যৰ হেন কেন গতি হোক।।১৩৪৪।।

এতেকে ইহাক মিছা কৰা অপমান।

বিষয়ৰ সুখ দুখ আছে সৰ্ব্বথান।।

ৰতি হেন পতিব্ৰতা অসুৰৰ ঘৰে।

স্বামীৰ বিয়োগ দুখ পাৱে নিৰন্তৰে।।১৩৪৫।।

আনো সৱ নাৰীৰ দুখক লেখে কোনি।

হেন জানি কৃষ্ণক ভজিয়ো মনে জানি।।

কৃষ্ণেসে কৰন্ত বিষয়ৰ উপশম।

অনন্ত কন্দলি ভণে বোলা ৰাম ৰাম।।১৩৪৬।।

.................

।।প্ৰদ্যুম্নৰ লগত ৰতিৰ পূৰ্ণমিলন।।

।।দুলড়ী।।

এহিমতে কাম     গুণে অনুপাম

বাঢ়ন্ত অন্তেষপুৰে।

দেখিয়া ৰতিৰ     মনে নোহো থিৰ

মদনে আকুল কৰে।।

কৃষ্ণৰ নন্দন      সাক্ষাতে মদন

ৰূপে নাহি সমসৰ।

প্ৰসন্ন বদন       কমলনয়ন

সৰ্ব্বলোক মনোহৰ।।১৩৪৭।।

সৰ্ব্বাঙ্গ সুন্দৰ     শ্যাম কলেৱৰ

পীতবস্ত্ৰ পৰিধান।

আজানুলম্বিত      জ্বলে ভুজ দুই

চৰণ যুগ সুঠান।।

মুখে অল্পহাস      কৰি লয়লাস

ফুৰন্ত ৰতিৰ আগে।

ক্ষণে আই বুলি     ওচৰ চাপিয়া

বিনাৱন্ত অনুৰাগে।।১৩৪৮।।

শুনি ৰতি নাৰী    বিষ্ণু বিষ্ণ স্মৰি

নেদন্ত কিছু সিদ্ধান্ত।

লাজে অল্প হাসি    বদন প্ৰকাশি

কটাক্ষে মুখ চাহন্ত।।

ত্ৰৈলোক্য মোহন    ৰূপ দেখি তান

আকুল ভৈলন্ত ৰতি।

হেৰ স্বামী বুলি    মাতো মাতো কৰে

থাকন্ত লাজে নমাতি।।১৩৪৯।।

তেজি লাজ ভাৱ   দৰশান্ত গাৱ

স্বামীক নানান ছলে।

হেৰা আইস বুলি   ধৰি আঙ্কোৱালি

চুম্বন্ত মুখ কমলে।।

কৰ্পূৰ তাম্বুল      মুখে তুলি দেন্ত

পঞ্চামৃত ধুপান।

নঢাকন্ত স্তন      উৰু সুশোভন

দেখাৱন্ত ঘনে ঘন।।১৩৫০।।

হেন দেখি কাম    লাজে অধোমুখে

গুচি যান্ত শীঘ্ৰ কৰি।

পাচে পাচে ৰতি    লগতে ফুৰন্ত

লাজ-কাজ পৰিহৰি।।

হেন দেখি কাম    বিস্ময়ে মনত

মাতিল ৰতিক চাই।

মাতৃভাৱ তেজি    কামিনী যেহেন

ফুৰা তুমি কেনে আই।।১৩৫১।।

ইটো মন্দমতি     নুহি হোক তযু

সৰ্ব্বজন গৰিহিত।

ছাড়ি মাতৃভাৱ     ভাৰ্যাৰ স্বৰূপ

নধৰিবা কদাচিত।।

কামৰ বচনে      লাজ দূৰ গৈল

বিষ্ণু বিষ্ণু সুমৰিয়া।।

ভুমি ছুই কৰ্ণে     পৰশিয়া সতী

মাতিল স্বামীক চায়া।।১৩৫২।।

..............

।।ছবি।।

নিগদতি ৰতি সতী      কৃষ্ণৰেসে পুত্ৰ তুমি

ৰুক্মিণীত হন্তে ভৈলা জাত।

মঞি তযু বিৱাহিতা      ৰতি নামে অনিন্দিতা

তুমি কাৱদেৱ প্ৰাণনাথ।।

শঙ্কৰৰ কোপে তুমি      দাহ ভৈলা প্ৰাণস্বামী

লগচে চাহিলো মাৰিবাক।

পুনু উপজিব বুলি       ত্ৰিদশ দেৱতা মিলি

সকৰুণে বাধিলে আহ্মাক।।১৩৫৩।।

দুৰ্জন সম্বৰাসুৰে         হৰি আনি এহি ঘৰে

ৰন্ধন কৰ্ম্মক দিলে মোক।

তোহ্মাকেসে বাট চাই     আছো দণ্ডে যুগ যাই

কতনো সহিবো সিটো শোক।।

আছো আক মায়া কৰি    ছায়াত নেদোহো ভৰি

তোহ্মাকেসে আছো প্ৰাণ ধৰি।

তুমি উপজিবা শুনি      তোহ্মাক আনিলা হৰি

এহিটো সম্বৰে মায়া কৰি।।১৩৫৪।।

দশ দিন নতুন হন্তে      সমুদ্ৰতপেলাইলেক

তোহ্মাক গিলিলে মৎস্য পাই।

মোৰ মহাভাগ্য আছে     মৎস্যৰ গৰ্ভত পাচে

তোহ্মাক পাইলোহো এহি ঠাই।।

নাৰদে কহিল আসি      এহি কামদৱ বুলি

তেহে প্ৰাণ দিলন্ত আহ্মাক।

পুত্ৰৱতে ছল ধৰি        মহাযত্নে গোপ্য কৰি

প্ৰভু মঞি তুলিলো তোহ্মাক।।১৩৫৫।।

যুৱত ভৈলাহৈ স্বামী      ত্ৰৈলোক্যমোহন তুমি

আৰ কি সহয় মোৰ চিত্ত।

প্ৰেসে দেখাঞো জানি      লাজেসে নোলাই বাণী

স্বপ্নতো আলিঙ্গো প্ৰতিনিত।।

হেন জানি প্ৰভু আগে     সত্বৰে বধিয়ো আক

আৰ ক্ষমিবাক নুযুৱাই।

প্ৰাণবৈৰ ভাৰ্যাবৈৰ       দুৰ্জন সম্বৰাসুৰ

আতপৰে নিদাৰুণ নাই।।১৩৫৬।।

তোহ্মাৰ জননী শান্তী     ৰুক্মিণী মৰন্ত কান্দি

সদায়ে নয়নে বহে লুই।

পুত্ৰৰ মৰণে যেন        সদায় কুঁৱৰী কান্দে

চেঞ্চাই আকুল আতি হুই।।

হা হা প্ৰদ্যুম্ন বুলি   শোকে আতি বিয়াকুলি

ফুৰন্ত কান্দন্তে শাহু আই।

পুত্ৰশোকে দহে মন       নিশ্বাস কাঢ়ন্ত গন

ধেনু যেন বৎস হৰুৱাই।।১৩৫৭।।

হেন জানি প্ৰভু ইটো     মহাবৈৰী সম্বৰক

ঝাণ্টে বধিয়োক হেলা এৰি।

দুষ্ট ইটো বাৰদত্ত        মায়া জানে একশত

আক মাৰিয়োক মায়া কৰি।।

জৃম্বন মোহন আদি       সকল মায়াক জানো

তোহ্মাক শিখাঞো এতিক্ষণে।

হেলায় বধিয়ো আক      চলা প্ৰভু দ্বাৰকাক

বন্ধুজন দেখো ৰঙ্গমনে্।।১৩৫৮।।

ৰতিৰ বচন শুনি       প্ৰদ্যুম্ন মনত গুণি

বুজিলন্ত স্বৰূপ সকলে।

মিলি গৈলা প্ৰেমভাৱ      দুইৰো শিহৰিল গাৱ

আলিঙ্গি ধৰিল কৌতূহলে।।

পাচে মায়াৱতী ৰতি      যাক মহাবিদ্যা বুলি

প্ৰদ্যুম্ন স্বামীক দিলা দান।

যিটো সৰ্ব্বমায়া হৰে      সকলে দুখক তড়ে

লীলালে শত্ৰুৰ লৱে প্ৰাণ।।১৩৫৯ষ।।

শুনিয়ো সজজ্ন জন      তেজিয়োক আন মন

কৃষ্ণৰ কথাত দিয়া চিত্ত।

মহন্তৰ দুখ দেখা        সামান্যৰ কোন লেখা

অসাৰ সংসাৰৰ বিপৰীত।।

তথাপি আকেসে ইচ্ছা      স্বৰূপত সৱে মিছা

কৃষ্ণত ভকতি নুহি যাৱে।

অন্নত কন্দলি ভণে       হেন জানি সৰ্ব্বজনে

ৰাম কৃষ্ণ বোলা প্ৰেমভাৱে।।১৩৬০।।

........................

         ।।সম্বৰাসুৰ বধ।।

              ।।পদ।।

অনন্তৰে প্ৰদ্যুম্ন পৰম বিদ্যা পাই।

পৰম বিক্ৰমে অসুৰক গৈলা ধাই।।

ভয়ঙ্কৰ গদাগোট দুই হাতে ধৰি।

যুদ্ধ দেহ বুলিয়া মাতিল গালি পাৰি।।১৩৬১।।

অৰে অৰে অসুৰ পৰম ক্ৰূৰমতি।

স্ত্ৰীচোৰ পাপিষ্ঠ পৰম দুষ্টমতি।।

গদাৰ প্ৰহাৰে তোক মাৰো শিৰ খুলি।

তেৱেসে পলাই হৃদয়ৰ গুলগুলি।।১৩৬২।।

মঞি কামদেৱ মোৰ ভাৰ্যাক হৰস।

সিংহৰ ভাৰ্যাক যেন শৃগালে আনস।।

মোক আনি সাগৰত পেলাইলি দাৰুণ।

তোহোৰ সদৃশ মোৰ শত্ৰু আছে কোন।।১৩৬৩।।

বিগুটিয়া আজি তোক মাৰো খুলি ছিড়ি।

শৃগালে শগুণে তোক খাওক লাৰি চাৰি।।

সহন নযায় আৰো পাৰিলন্ত গালি।

লগাইল কন্দল কামদেৱ মহাবলী।।১৩৬৪।।

শুনিয়া অসুৰ আতি ভৈলেক বিস্ময়।

দুৰ্ব্বাৰ বচনে আতি ভেদিল হৃদয়।।

লাথি পাই সৰ্পে যেন অধিক ফোপাই।

ক্ৰোধে গদা ধৰি প্ৰদ্যুম্নক গৈলা ধাই।।১৩৬৫।।

ক্ৰোধে আৰকত চক্ষু যেন ওৰ কৰি।

ভয়ঙ্কৰ গদাগোট দুইহাতে ধৰি।।

প্ৰদ্যুম্নক লাগি ক্ৰোধে হানিল অসুৰ।

দিলেক আটাস বজ্ৰ নিৰ্ঘোৰ নিষ্ঠুৰ।।১৩৬৬।।

ভগৱন্ত প্ৰদ্যুম্নয়ে দেখন্ত পৰে গদা।

আপোনাৰ গদা ধৰি নিবাৰিলা তদা।।

পাচে গদা ধৰি নাদ কৰিয়া আস্ফোট।

অসুৰক বীৰে তাড়িলন্ত এক চোট।।১৩৬৭।।

চোট পাই অসুৰ ভৈলন্ত অন্তৰ্দ্ধান।

মায়া কৰি দুষ্ট গৈল আকাশৰ থান।।

ময় দানৱৰ মায়া কৰিয়া নিৰ্ভয়।

প্ৰদ্যুম্নক ঢাকি বৰিষিল শিলাচয়।।১৩৬৮।।

হেন দেখি ৰুক্মিণী নন্দন মহাৰথ।

শিলাবৃষ্টি কৰে নেদেখিয় দৃষ্টপাথ।।

সৰ্ব্ববিঘ্ন হৰে বিষ্ণুময় যিটো মায়া।

সেহি মায়া কৰি তাৰ বিনাশিল মায়া।।১৩৬৯।।

পাচে যক্ষ ৰাক্ষস গন্ধৰ্ব পিশাচৰ।

কৰিল অসুৰে মায়া চল ভয়ঙ্কৰ।।

নিজমায়া কৰি কৃষ্ণদেৱৰ নন্দনে।

শতেক মায়াক বিনাশিল তেতিক্ষণে।।১৩৭০।।

মায়া নষ্ট কৈল অসুৰক ভেণ্ট পাইলা।

মহা তীক্ষ্ণ খড়্গ ধৰি অসুৰক ধাইলা।।

কিৰীটি কুণ্ডল সৱে জ্বলে তাৰ শিৰ।

এক ঘাৱে ছেদিল প্ৰদ্যুম্ন মহাবীৰ।।১৩৭১।।

তাম্ৰশলা সম তাৰ দাড়ি গোম্ফচয়।

পৃথিৱীত পৰি শিৰ প্ৰকাশ কৰয়।।

অন্তেষপুৰৰ জনে কৰে হাহাকাৰ।

মৰিল অসুৰ মহাবৈৰী দেৱতাৰ।।১৩৭২।।

আকাশ ঢাকিয়া দেৱে কৰে জয় জয়।

প্ৰদ্যুম্নৰ শিৰে বৰিষিল পুষ্পচয়।।

ৰতিৰ মনত মহা আনন্দ মিলিল।

মহাবৈৰী দুৰাচয় অসুৰ মৰিল।।১৩৭৩।।

ৰতি সমে প্ৰদ্যুম্ন কৰিল ৰঙ্গ আতি।

চলিল আকাশ পন্থে দ্বাৰকাক প্ৰতি।।

অন্তেষপুৰত গৈয়া ভৈলন্ত প্ৰৱেশ।

কৃষ্ণৰ আৱাস দেখি হৰিষ অশেশ।।১৩৭৪।।

অনেক সুন্দৰীগণ আছে সেহি ঠাই।

ৰতি সমে কামদৱে প্ৰৱেশিলা যাই।।

যেন শ্যাম মেঘখণ্ড বিদ্যুত সহিতে।

আকাশৰ হন্তে আসি পৰিল ভূমিতে।।১৩৭৫।।

দেখি তাঙ্ক অন্তেষপুৰৰ নাৰীগণে।

কৃষ্ণ বুলি লাজে আৰ ভৈল থানে থানে।।

সজল জলদ মুখ শ্যাম কলেৱৰ।

পীতবস্ত্ৰে শোভে আতি দেখি মনোহৰ।।১৩৭৬।।

আজানুলম্বিত দুই বাহু সুশোভন।

অৰুণ লোচন চাৰু হসিত বদন।।

নীল আকুঞ্চিত চাৰু কুণ্ডল পঙ্কতি।

মণ্ডি আছে মুখপদ্ম চন্দ্ৰ দীপিতি।।১৩৭৭।।

চাহিয়া আচন্ত মাধৱৰ ভাৰ্যাগণ।

নুহিকন্ত কৃষ্ণ কিছু দেখি বিলক্ষণ।।

শ্ৰীবৎস কৌস্তু মাত্ৰ নাহিকে ইহাত।

সকলে কৃষ্ণৰ ৰূপ দেখিয়া সাক্ষাত।।১৩৭৮।।

লগতে আছয় এক পৰম সুন্দৰী।

নুহিকন্ত কৃষ্ণ সৱে জানা নিষ্ঠ কৰি।।

মনত হৰিষে আসি চাপিল ওচৰ।

পৰম বিস্ময় ইটো কোন নৰবৰ।।১৩৭৯।।

অনন্তৰে এহি শুনি মধুৰভাষিণী।

ৰুক্মিণীয়ো সেহি থানে গৈলন্ত আপুনি।।

স্ৰৱে দুই স্তন তান দেখি প্ৰদ্যুম্নক।

সুমৰিল হৰাইবাৰ আপোন পুত্ৰক।।১৩৮০।।

পৰম আনন্দে জিজ্ঞাসন্ত ঘনে ঘন।

পৰম সুন্দৰ ইটো কাহাৰ নন্দন।।

কমল নয়ন ইটো কোন নৰবৰ।

কেনমতে আইল মোৰ আৱাস ভিতৰ।।১৩৮১।।

কোন পূণ্যৱতী গৰ্ভে ধৰিলেক ৰঙ্গে।

ইটো কোন দিব্য নাৰী আসি আছে সঙ্গে।।

এই বুলি আপোনাৰ পুত্ৰক সুমৰি।

মহাস্নেহে চাহি চাহি গুণন্ত সুন্দৰী।।১৩৮২।।

হৰি হৰি মোহোৰ আছিল পুত্ৰ গুটি।

ইয়াক দেখন্ত আতি প্ৰাণ যায় ফুটি।।

সূতিকা গৃহৰহন্তে তাক নিল হৰি।

নাজানোহো বাপু আছে কিবা গৈল মৰি।।১৩৮৩।।

যদিবা জীৱন্তে বাপু আছে কোন থান।

ৰূপে বয়সে হৈব ইহাৰ সমান।

এহি বুলি প্ৰেমত আকুল মহাশান্তি।

নিজপুত্ৰ ৰূপে প্ৰদ্যুম্নক সম্ভাষন্তি।।১৩৮৪।।

কেনমতে পাইলে ইটো কৃষ্ণৰ ৰূপক।

নতু দেখো হেন সুকুমাৰ পুৰুষক।।

কৃষ্ণৰ সদৃশ আখি মুখহাত পাৱ।

ঈষত কটাক্ষ হাসি গম্ভীৰ সম্ভাৱ।।১৩৮৫।।

মধুৰ বচন  চাৰু কমল নয়ন।

জানিলো অৱশ্যে এন্তে কৃষ্ণৰ নন্দন।।

মঞিসে গৰ্ভত যাক ধৰিলো হৰিষে।

সেহি মোৰ পুত্ৰ মঞি জানিলো আৱেসে।।১৩৮৬।।

ইহাক দেখিয়া স্নেহ লাগে বহুতৰ।

মিলিল মঙ্গল মোৰ স্পন্দে বামকৰ।।

হৰিষে আপুনি মোৰ স্ৰৱে দুই স্তন।

হৰাইবাৰ পুত্ৰ জানো পাইলো দৰশন।।১৩৮৭।।

হেনয় মীমাংসা কৰি আছন্ত ৰুক্মিণী।

বাসুদেৱ দৈৱকী সহিতে চক্ৰপাণি।।

শুনি আতেবেথে চলি গৈলা সেহি ঠাই।

ৰতি সমে প্ৰদ্যুম্নক দেখিলন্ত যাই।।১৩৮৮।।

আপুনি সমস্তে যদি জানা জনাৰ্দ্দন।

মৌনে ৰহিলন্ত তভো ছাড়ি ৰঙ্গ মন।।

নাৰদ আসিয়া প্ৰৱেশিলা সেহি বেলা।

প্ৰদ্যুম্নৰ যত কথা কৃষ্ণত কহিলা।।১৩৮৯।।

কিসক নিচিনি যেন আছা মৌন ধৰি।

আপোনাৰ পুত্ৰবধূ চিনিয়ো মুৰাৰি।।

দাৰুণ সম্বৰে হৰি নিলেক ইহাঙ্ক।

সমুদ্ৰত ক্ষেপিলেক মৎস্যে গিলিলেক।।১৩৯০।।

মৎস্যৰ গৰ্ভত পাচে পাইলা ৰতি নাৰী।

স্বামী জানি পুত্ৰৱতে তুলিলে সুন্দৰী।।

অসুৰক বধি আসিলেক তযু ঠাই

তোহ্মাৰ অংশৰ একো থানে হানি নাই।।১৩৯১।।

পৰম আশ্বৰ্য কথা শুনি নাৰায়ণ।

অন্তেষপুৰত যত আছে কন্যাগণ।।

হৰাইবাৰ প্ৰদ্যুম্নক পুনৰপি পাই।

বহুতৰ আনন্দ কৰন্ত ঠাই ঠাই।।১৩৯২।।

বসুদেৱ বলভদ্ৰ দৈৱকী সুন্দৰী।

কেশৱ ৰুক্মিণী আদি কৰি যত নাৰী।।

প্ৰদ্যুম্নক সৱে আলিঙ্গিয়া ৰঙ্গমনে।

আনন্দে আকুল আতি ভৈল সৰ্ব্বজনে।।১৩৯৩।।

নষ্ট ভৈল কৃষ্ণ পুত্ৰ পুনশ্চ আসিল।

দ্বাৰাকাৰ প্ৰজা যত সমস্তে জানি।।

সৱেয়ো বোলয় কিনো আনন্দ অদ্ভুত।

মৰি যেন আসি ভৈল মাদৱৰ সুত।।১৩৯৪।।

সকল নগৰে ভৈল আনন্দ অপাৰ।

প্ৰদ্যুম্নক দেখি আতি হৰিষ বিস্তৰ।।

কৃষ্ণৰ সদৃশ তনু ভুৱনমোহন।

দেখিল মাত্ৰকে মোহ পাৱে নাৰীগণ।।১৩৯৫।।

কৃষ্ণৰ স্বৰূপ ৰূপ দেখি মাতৃগণে।

কৃষ্ণ বুলি মোহ হুয়া ভজিলন্ত মনে।।

নুহি ইটো চিত্ৰ যিটো লক্ষ্মীৰ আশ্ৰয়।

তানে বিশ্মকাম যিটো ৰুক্মিণীতনয়।।১৩৯৬।।

আন কোন নাৰী নভজিব তাক পাই।

সাক্ষাতে মাধৱ যেন চিনন নযায়।।

......................

।।কৃষ্ণৰ বংশাৱলী কথন।।

শুক নিগদতি শুনিয়োক মহীপতি।

কহিলো তোহ্মাত কামদেৱৰ উতপতি।।১৩৯৭।।

আনো পুত্ৰ পৌত্ৰ যত ভৈলক কৃষ্ণৰ।

তাৰ কথা কহো আৱে শুনা নৰেশ্বৰ।।

ষোড়ষ হাজাৰ অষ্টাধিক একশত।

এতেক ভাৰ্যাক কৃষ্ণে ৰমন্ত সতত।।১৩৯৮।।

গৃহৰ নোলান্ত হেন দেখি কন্যাগণে।

আপোনাৰ শ্ৰেষ্ঠ সৱে মানিলন্ত মনে।।

মঞিসে সুন্দৰী বশ্য কৰিলো কৃষ্ণক।

আত্মাৰাম কৃষ্ণ কেহো নাজানে তত্ত্বক।।১৩৯৯।।

পদ্মকোষ সম চাৰু মুখ মাদৱৰ।

সুদীৰ্ঘ ললিত বাহু জ্বলা মনোহৰ।।

প্ৰেম হাস্য নিৰীক্ষণ মধুৰ বচনে।

আপুনিসে বিমোহিত হুয়া কন্যাগণে।।১৪০০।।

কৃষ্ণক মোহিতে নানা ভঙ্গিমা ধৰিলা।

তভো কৃষ্ণ মন জিনিবাক নপাৰিলা।।

যিটো আত্মাৰাম পূৰ্ণব্ৰহ্ম লক্ষ্মীপতি।

কেনমতে হৈবৈ তান বিষয়ত ৰতি।।১৪০১।।

ত্ৰৈলোক্য মোহিনী সৱে জানে সৰ্ব্বকলা।

কৃষ্ণক মোহিবে ছল চাৱে সৰ্ব্ববেলা।।

অল্পহাস্য সহিত কটাক্ষদৃষ্টিচয়।

তাৰ অভিপ্ৰায় ঘন কামক পূৰয়।।১৪০২।।

মহা মনোহৰ সূচঞ্চল ভ্ৰমণ্ডলে।

থাপি আছে মহাকাম মন্ত্ৰক সকলে।।

তাহাৰ প্ৰগলভ কন্দৰ্পৰ শৰজাকে।

মাধৱক নাৰীগণে হানিল আথাকে।।১৪০৩।।

আনো কাম শাস্ত্ৰত প্ৰসিদ্ধ নানা ভাৱে।

চাৰু উৰু উচ্চকুচ দৃষ্টি গোপ্যঠাৱ।।

হেনমতে ষোড়শী হাজাৰ পত্নী সতী।

মন টলাইবাক যাৰ নভৈল শকতি।।১৪০৪।।

ব্ৰহ্মা আদি কৰি যাৰ পদবী নজানে।

হেন লক্ষ্মীপতি পতি পায়া পত্নীগণে।।

ভজিলন্ত প্ৰেমভাৱে শান্তি লক্ষ্য মনে।

তাসম্বাৰ ভাগ্যক বৰ্ণাইবে কোন জনে।।১৪০৫।।

অনুদিনে আনন্দ বাঢ়য় নৱ নৱ।

তাসম্বাৰ মুখ চাই হাসন্ত মাধৱ।।

কটাক্ষে চাহন্ত সঙ্গে থাকি নিৰন্তৰ।

অভিনৱ সঙ্গম তৰঙ্গ বহুতৰ।।১৪০৬।।

দূৰতে আসন্ত কৃষ্ণ দখি নাৰীগণে।

কৰ্ম্ এৰি আগবাঢ়ি যান্ত তেতিক্ষণে।।

ৰত্নৰ আসন আনি বৈসান্ত সাদৰি।

ধুৱান্ত চৰণ দুই আতি মৃদু কৰি।।১৪০৭।।

সুগন্ধিত তৈল অঙ্গে মৰ্দন্ত সকলে।

কৰাৱন্ত স্নান আনি সুৱাসিত জলে।।

কেশচয় বিছাই বান্ধন্ত কেশ-বেশ।

দিব্য বস্ত্ৰ অলঙ্কাৰে কৰন্ত সুবেশ।।১৪০৮।।

সিন্দুৰে চন্দেন চাৰু পিন্ধান্ত তিলক।

বিচিত্ৰ পুষ্পৰ মালা পিন্ধান্ত কৃষ্ণক।

নান উপায়ন বহুবিধ মধুপান।

পঞ্চামৃত ভোজন কৰন্ত বহুমান।।১৪০৯।।

বিচিত্ৰ শয্যাত বিছাই দেন্ত হংস তুলি।

জান্টন্ত চৰণ ধীৰে ধীৰে আঙ্কোৱালি।।

বিঞ্চন্ত চামৰে আতি আনন্দে আকুল।

হাতে তুলি মুখে দেন্ত কৰ্পূৰ তাম্বুল।।১৪১০।।

এহিমতে ষোড়শ সহস্ৰ ভাৰ্যাগনে।

স্বামীভাৱে কৃষ্ণক সেৱন্ত ৰাত্ৰি-দিনে।।

অসংখ্যাত দাসী যদি আছে গাৱে-গাৱে।

আপুনিসে তথাপি সেৱন্ত প্ৰেমভাৱে।।১৪১১।।

কৃষ্ণ অঙ্গে শৃঙ্গাৰে তুষিলা ৰতিপতি।

মাধৱৰ বীৰ্যে সৱে ভৈলা গৰ্ভৱতী।।

দশ দশ পুত্ৰ উপজিলা গাৱে গাৱে।

সৱেও কৃষ্ণ সম ৰূপ গুণভাৱে।।১৪১২।।

সৱাহাতে শ্ৰেষ্ঠ অষ্ট মহিষী কৃষ্ণৰ।

কহো শুনা নাম তাসম্বাৰ তনয়ৰ।।

সমস্তৰে নাম গুণ কহিবেক কোনে।

কৃষ্ণৰ বীৰ্যৰ সীমা ব্ৰহ্মায়ো নজানে।।১৪১৩।।

প্ৰদ্যুম্ন প্ৰথম চাৰুদেষ্ণ তাত পৰ।

কনিষ্ঠ সুদেষ্ণ আৰো চাৰু কলেৱৰ।

সুচাৰু চাৰুগুপ্ত ভদ্ৰচাৰু অনন্তৰ।

চাৰু চন্দ্ৰ বিচাৰু যেন চাৰু তাত পৰ।১৪১৪।।

এহি দশ পুত্ৰ ৰুক্মিণীত ভৈল জাত।

পৰম সুন্দৰ সৱে জগত প্ৰখ্যাত।।

পিতৃত মাতৃত সৱে পৰম ভকত।

অস্ত্ৰ শস্ত্ৰ শাস্ত্ৰ যত সৱাতো পাৰ্গত।।১৪১৫।।

ভানু সুভানু আৰো স্বৰ্ভানু প্ৰভানু।

ভানুমান চন্দ্ৰভানু ভৈল তাত অনু।।

বৃহদ্ভানু প্ৰতিভানু বিভানু অপৰ।

অতিভানু সমে সৱে সূৰ্য্য সমসৰ।।১৪১৬।।

এহি দশ ভৈল সত্যভামাৰ নন্দন।

পিতৃত ভকত সৰ্ব্ব গুণৰ ভাজন।।

শুনা জাম্বৱতীৰ পুত্ৰৰ কহো নাম।

কৃষ্ণত বৎসল সৰ্ব্বগুণে অনুপাম।।১৪১৭।।

সাম্ব সুমিত্ৰ পুৰুজিত শতজতি।

আউৰ সহস্ৰজিত জগতে বিদিত।।

তাত পাচে বিজয় অপৰ চিত্ৰকেতু।

বসুমান দ্ৰৱিণ অপৰ চিত্ৰক্ৰতু।।১৪১৮।।

ধীৰ তন্দ্ৰ অশ্বসেন চিত্ৰগু অপৰ।

বেগৱান বৃষ আম শঙ্কু অনন্তৰ।।

বসু কুন্তি নামে দশ সত্যাৰ তনয়।

কৃষ্ণত ভকত সৱে মহা শুভনয়।।১৪১৯।।

শুককবি বৃষ বীৰ সুবাহু একল।

ভদ্ৰ শান্তি দশপূৰ্ণমাস যে সকল।।

সোমক সহিতে দশ কালিন্দীৰ সুত।

মাদৱৰ প্ৰিয় সৰ্ব্ব লক্ষণে যুগুত।।১৪২০।।

লক্ষণাৰ তনয় প্ৰঘোষ গাত্ৰবাণ।

সিংহবল প্ৰবল মহাশক্তিমান।।

ঊৰ্দ্ধগ যে সহ ওজ মহা বলবান।

অপৰাজিত সমে সৱে সৰ্ব্ব সুলক্ষণ।।১৪২১।।

মিত্ৰবিন্দা মহিষীত এহি দশ জাত।

বৃক হৰ্ষ অনিল গৃধ্ৰ বৰ্দ্ধন উন্নাদ।।

মহাংস পৱন বহ্নি আৰো ক্ষুধি সম।

পিতৃত ভকত আৰো গুণৰ আশ্ৰম।।১৪২২।।

ভদ্ৰাৰ যেন তনয় সংগ্ৰামজিত হিত।

বৃহসেন শূৰ প্ৰহৰণ অৰিজিত।।

ভৈল উদয় সুভদ্ৰ বাম যে অন্তৰ।

আয়ু সত্যক দশ কৃষ্ণৰ কুমাৰ।।১৪২৩।।

এসম্বাৰ পুত্ৰ নাতি ভৈল কোটি কোটি।

তাৰ গুণ নাম কোনে কহিবে প্ৰকটি।।

যিটো বিশ্বৰূপ কৃষ্ণ দেৱ ভগৱন্ত।

তাহাৰ লীলাৰ কোন জনে পাৱে অন্ত।।১৪২৪।।

ৰুক্মিণীৰ ভাই তাৰ নাম ৰুক্মবীৰ।

ৰুক্মৱতী নামে তাৰ দুহিতা ৰুচিৰ।।

ভোজকটপুৰে তাক প্ৰদ্যুম্নে বিহাইলা।

তাহান সন্ততি অনিৰুদ্ধ উপজিলা।।১৪২৫।।

শুনা নৰ নাৰী গোপালৰ বংশাৱলী।

যাহাক শুনিলে নষ্ট হোৱে পাপকলি।।

অনন্ত কন্দলি ভণে কৃষ্ণৰ চৰণে।

হৰি হৰি বোলা ঝাণ্টে প্ৰাণ থাকে মানে।।১৪২৬।।

........................

।।প্ৰদ্যুম্ন-ৰুক্মৱতীৰ বিৱাহ।।

।।দুলড়ী।।

হেন শুনি ৰাজা        পুছন্ত ঋষিত

মনত আতি উৎসাহ।

কেনমতে ৰুক্মে     শত্ৰুৰ পুত্ৰক

জীউক দিলা বিৱাহ।।

যুদ্ধত মাধৱে      মুণ্ডক মুণ্ডিলা

গৈলা মহালাজ পাই।

কৃষ্ণক বধিত      প্ৰতিজ্ঞা কৰিয়া

সিটো আছে বাট চাই।।১৪২৭।।

আৱে কেনমতে         উভয় শত্ৰুৰ

ভৈল মিত্ৰৱতি ধৰ্ম্ম।

ইহাক শুনিতে     মোৰ হৰষিত

কহিয়োক গুৰু মৰ্ম্ম।।

ভুত ভৱিষ্যত     বৰ্ত্তমান যত

ইন্দ্ৰিয়ৰ অগোচৰ।

সমস্তে জানয়      যিটো যোগী হয়

তুমি মহা যোগেশ্বৰ।।১৪২৮।।

শুক নিগদতি      শুনা পৰীক্ষিত

ৰুক্ম মহাবীৰবৰ।

ভোজকটপুৰে      মহাচমৎকাৰে

পাতিলন্ত স্বয়ম্বৰ।।

তাহান নন্দিনী     নামে ৰুক্মৱতী

সক্ষাতে লক্ষ্মী উৎপন্ন।

তান স্বয়ম্বৰ      শুনি ৰাজাগণ

আসি ভৈল একথান।।১৪২৯।।

সাক্ষাতে মদন     প্ৰদ্যুম্নক দেখি

আপুনি বৰিল বালা।

সমস্তে ৰাজাক     জিনি একেশ্বৰে

প্ৰদ্যুম্ন তাঙ্ক বিহালা।।

এতেকে যদ্যপি     পূৰ্ব্ব বৈৰী স্মৰি

আছে ৰুক্ম মহা খল।

তথাপি ৰুক্মিণী     বহিনীক স্নেহে

সহিলেক মহাবল।।১৪৩০।।

কন্যায়ো বৰিল     সৱাকো জিনিল

জানি নিজ ভাগিনীক।

এতেকেস কন্যা         বিহা দলবীৰে

তেজিয়া শত্ৰু ভাৱক।।

ৰুক্মৱতী সুত      ভৈল অনিৰুদ্ধ

সাক্ষাতে মাধৱ যেনি।

ৰুক্মিণীত স্নেহে     তাঙ্ক বিহা দিলে

ৰুক্মেও নিজ নাতিনী।।১৪৩১।।

নামত ৰোচনা     কমললোচনা

সাক্ষাতে লক্ষ্মী পৰায়।

ৰুক্ম মহাবীৰে      বিহা দিলে তাঙ্ক

মাতি নিয়া নিজ ঠাই।।

জানিয়া সম্বন্ধ     অধৰ্ম্মক ভয়

নকৰিলা মহাবীৰ।

স্নেহপাশে বন্দী     হুয়া মূঢ়মতি

প্ৰীতি সাধি ৰুক্মিণীৰ।।১৪৩২।।

শত্ৰুৰ অন্নক      ভোজন নকৰি

নুভুঞ্জয় কদাচিত।

সম্বন্ধি কন্যাক     নেদিয়া বিৱাহ

বিৰোধ লোক বিদিত।।

তথাপিতো ৰুক্মে         কৃষ্ণ শত্ৰু সমে

কৰিলন্ত মিত্ৰৱতি।

পাইল যেন ফল        শুনা মহাবল

পৰিক্ষীত মহামতি।।১৪৩৩।।

শুনা জ্ঞানীগণ     আপোন জীৱন

নাৰায়ণ প্ৰাণ দেৱ।

অকপট মনে      তাহান চৰণে

নিৰন্তৰে কৰা সেৱ।।

প্ৰাণ বুদ্ধি মন     পুত্ৰ ভাৰ্যা ধন

শৰীৰক আদি যত।

কৃষ্ণ আছা যাতো       হৃদয়ে কমলে

তাতেসে প্ৰিয় সমস্ত।।১৪৩৪।।

এতেকে কৃষ্ণত     অপৰ সুহৃদ

কোন জন আছে আৰ।

যাৰ কৃপা বিনে         হৱে একক্ষণে

সকল লোক আন্ধাৰ।।

হেনয় বান্ধৱ      মাধৱক লোকে

ভকতিক নকৰয়।

আনক দেখিয়া     বিঘিন পাতয়

পাতকক নগণয়।।১৪৩৫।।

তাৰ বাক্যে পুনু        ভকতি তেজিয়া

নকৰা আন বিশ্বাস।

দুষ্টক বঞ্চিয়া      হৃদয়ত দিয়া

ভকতিৰ নিজ বাস।।

মনে মনে লোৱা        মাধৱৰ নাম

দুৰ্জনে নুশুনি যেনি।

ভকতি নেৰিল     ভকত বৎসলে

গুচাইব সৱ বিঘিনি।।১৪৩৬।।

বেদত অশুদ্ধ      লোকত বিৰোধ

কৰ্ম্ম পুনু নাচৰিবা।

কুকুৰক লাগি     সিংহ নেমেলিবা

ভকতি যেৱে ৰাখিবা।।

সি কালত দেখা        কৃষ্ণ নমানে

বৰ বৰ ৰাজাগণে।

সৱে জানে শাস্ত্ৰ         তত্ত্বক আপুনি

মূৰ্খক গণয় কোনে।।১৪৩৭।।

ইটো কলিকাল     কৰে যিটো ভাল

তাকেসে কৰে বিঘিনি।

বুজি অভিপ্ৰায়     অধৰ্ম্ম এৰিবা

কৃষ্ণক ঈশ্বৰ মানি।।

অনন্ত কন্দলি      কাৰ্যক আকলি

বদতি আতি কাকূতি।

যাৱে থাকে প্ৰাণ        বোলা ৰাম ৰাম

আত কিছু নাহি ক্ষতি।।১৪৩৮।।

.................

।।ৰুক্ম বধ আৰু বাণৰ যুদ্ধাকাঙ্খা।।

                  ।।পদ।।

যি বেলাত ভৈলা অনিৰুদ্ধৰ বিৱাহ।

ভৈল সুমঙ্গল আতি পৰম উৎসাহ।।

সেহিবেলা ভোজকট নগৰক প্ৰতি।

নাতিৰ বিৱাহ কৰাইবাক যদুপতি।।১৪৩৯।।

ৰুক্মিণী সহিতে কৃষ্ণ গৈল মহাৰঙ্গে।

বলভদ্ৰ আদি গৈল মাধৱৰ সঙ্গে।।

সাম কামদেৱ আদি আনোবীৰগণে।

মহা চমৎকাৰে সৱে গৈলা ৰঙ্গমনে।।১৪৪০।।

ৰুক্মৰ নাতিনী বিহাইলন্ত অনিৰুদ্ধে।

সৱাহাঙ্কে ৰুক্মবীৰে অৰ্চিল প্ৰৱন্ধে।।

কলিঙ্গ প্ৰমুখ্যে তথা গৈল ৰাজাগণ।

বলিষ্ঠ দৰ্পিষ্ঠ সৱে পাপিষ্ঠ দুৰ্জন।।১৪৪১।।

বিহা অবসানে ৰুক্মবীৰক মতাই।

বুলিলেক সৱে যদুগণক হিংসায়।।

দেখা বলভদ্ৰ ইটো সমৰে দুৰ্জয়।

পাশা খেলি আক জিনিয়োক মহাশয়।।১৪৪২।।

পাশা খেলিবাক নজনানয় সমুদায়।

পাওক লাজ আমিসৱ হৈবোহো সহায়।।

এহি শুনি ৰুক্মবীৰে মনে কৰি সাস।

বলোক বোলন্ত আশা খেলিয়োক পাশ।।১৪৪৩।।

শুনি বলভদ্ৰ হাম্ফি গৈল হৰিষতে।

পাতিল পাশাৰ খেলা ৰুক্মৰ সহিতে।।

একশত টঙ্কা ৰামে আৰিল প্ৰথমে।

তাক ৰুক্মবীৰে আতি জিনিল বিক্ৰমে।।১৪৪৪।।

সহস্ৰেক আৰিলেক তাকো জিনিলেক।

পুনু বলভদ্ৰ আৰিলেক অযুতেক।।

তাকো পুপুৰপি যেৱে ৰুক্ময়ে জিনিল।

দেখিয়া কলিঙ্গে বলভদ্ৰক হাসিল।।১৪৪৫।।

দান্তক দেখাই হাসি বোলে উচ্চ কৰি।

তিনিবাৰ হেৰা হাৰিলেক হলধাৰী।।

শুনি বলভদ্ৰৰ ভ্ৰূভঙ্গ তাত নাই।

এক লক্ষ কোটি বীৰে আৰিল দুনাই।।১৪৪৬।।

সেহিবেলা বলভদ্ৰে জিনিলেক খেড়ি।

মঞিসে জিনিলো ৰুক্মে বোলে চল কৰি।।

মিছা জানি কোপে জ্বলি গৈলা হলধৰ।

পূৰ্ণিমাত বৃদ্ধি যেন ভৈলক সাগৰ।।১৪৪৭।।

ক্ৰোধে ৰঙা চক্ষু যেন চাহন নযায়।

অৰ্বুদেক টকা ৰামে আৰিল দুনাই।।

জিনিলেক ধৰ্ম্মে ৰামে তাকো পুনৰপি।

মিছা বাণী ৰুক্মবীৰে বোলত তথাপি।।১৪৪৮।।

জিনিলো জিনিলো ৰাম দুনাই হাৰিলি।

কলিঙ্গেও লগত হাসয় খলখলি।।

মোহোৰ বচনে যেৱে নযা পতিয়ান।

পুছো সমাজত তেৱে বোলোক প্ৰমাণ।।১৪৪৯।।

আকাশী বচন পৰি গৈল সেহিবেলা।

নুহি নুহি ইটো পাশা বলোসে জিনিলা।।

দুয়োবাৰ ধৰ্ম্মৰূপে জিনিলন্ত বলে।

পুনৰপি ৰুক্মবীৰে মিঠা মাতে ছলে।।১৪৫০।।

শুনি ৰুক্ম তভো নমানিলা দেৱবাক।

দুষ্ট ৰাজাগণে সৱে খুম্পিলেক তাক।।

কালে গ্ৰাসিলেক জ্ঞান হৰিল সমূলি।

বলোক বুলিলা পাপী পৰিহাস গালি।।১৪৫১।।

নজানস পাশা তোৰা বনৰ গোৱাল।

ইটো সৱ ৰঙ্গ দেখি আছা কোন কাল।।

পাশা খেলি ক্ৰীড়া কৰে মহাৰাজাগণে।

নুহিকস ৰাজা তোৰা জিনিবে কেমনে।।১৪৫২।।

তই সমে পাশা খেলিবাৰ কোন ৰঙ্গ।

হাৰিলেও তঞি দখো নমানস ভঙ্গ।।

বালকতোধিক হাৰিলেও নাহি লাজ।

তোৰ পাশা দেখি হাসে নৃপতি সমাজ।।১৪৫৩।।

এহিমতে উপলম্ভ অধিক্ষেপ বাণী।

শুনি বলভদ্ৰ কোপে জ্বলিল অগনি।।

জিনিলোহো পাশা দেৱ বুলিলেক সাক্ষী।

তভো মোক লপ পাপী খাইলি দুয়ো আখি।।১৪৫৪।।

এহি বুলি পৰিঘ উচ্ছায়া হলায়ুধে।

সভাৰ মধ্যত তাক প্ৰহাৰিল ক্ৰোধে।।

কৰিলেক অহঙ্কাৰ তাৰ পাইলে ফল।

প্ৰচণ্ড প্ৰহাৰে পাপী গৈল ৰসাতল।।১৪৫৫।।

হেন দেখি কলিঙ্গ নৃপতি দিলে লড়।

দশ খোজে আন্তে লাগ পাইলা হলধৰ।।

যাতো দান্ত দেখাই হাসিল দুৰাচাৰ।

সেহি ক্ৰোধে ধৰি দান্ত সাৰিলেক তাৰ।।১৪৫৬।।

আনো সৱ ৰাজা অনুমতি দিলা মানে।

সৱাকো পৰিঘ ধৰি তাড়িলা সন্ধানে।।

উৰু শিৰ বাহু কটি পৃষ্ঠ ভগ্ন ভৈল।

ৰুধিৰ দগধ হুয়া ভয়ে পলাই গৈল।।১৪৫৭।।

ৰুক্মিণীৰ ভাই ৰুক্ম মাধৱৰ শ্যাল।

জ্যেষ্ঠ বলভদ্ৰে তাৰ চিন্তিলেক কাল।।

ৰুক্মিণী ৰামৰ স্নেহভঙ্গ ভয়ে হৰ।

ভাল মন্দ কিছু নুবুলিল ব্যক্ত কৰ।।১৪৫৮।।

প্ৰাণৰ সমান জ্যেষ্ঠ বলভদ্ৰ ভাই।

ৰুক্মিণীয়ো নিজ ভাৰ্যা কহন নযায়।।

ভাল ভৈল বুলিলে ৰুক্মিণী পাইবে শোক।

বলোক নিন্দিলে ক্ৰোধ কৰিবন্ত মোক।।১৪৫৯।।

সুমঙ্গল বেলাভৈল কুটুম্বৰ বধে।

এহি চিন্তি নাৰায়ণ ৰহিল তবধে।।

ৰুক্মিণীয়ো শ্ৰেষ্ঠ ভাক নকৰিল শোক।

জয় জয় কৰে আনো সৱ যদু লোক।।১৪৬০।।

পাচে অনিৰুদ্ধক কন্যায়ে সমন্বিতে।

মহাৰঙ্গে যদুগণে তুলি দিব্য ৰথে।।

বলভদ্ৰ আদি চলি গৈলা কুশস্থলী।

কৃষ্ণৰ প্ৰসাদে সৱে কাৰ্যক সঙ্কালি।।১৪৬১।।

.................

।।ঊষা অনিৰুদ্ধৰ বিৱাহঃ হৰিহৰ যুদ্ধ।।

শুক নিগদতি অভিমন্যুৰ নন্দন।

শুনা আৰো কহো অনিৰুদ্ধৰ বন্ধন।।

হৰিহৰ যুদ্ধ যেন ভৈল বিপৰীত।

কহিবো তোহ্মাত কৃষ্ণদেৱৰ চৰিত।।১৪৬২।।

বলিৰ শতেক পুত্ৰ সৱাহাতে বৰ।

ভৈল মহাবীৰ বাণ নাম বীৰবৰ।।

হাজাৰেকে বাহু তাৰ দেখি চমৎকাৰ।

শিৱত ভকত আতি বলে অনিৰ্ব্বাৰ।।১৪৬৩।।

সহস্ৰেক হাতে নিতে ধৰি কৰতালি।

বাহু বাদ্য কৰি নাচে শিৱ শিৱ বুলি।।

ত্ৰৈলোক্য ঈশ্বৰ হৰ ভকতবৎসল।

বাহু বাদ্য নৃত্যে তুষিলেক মহাবল।।১৪৬৪।।

তুষ্ট হুয়া বচন বুলিলা ত্ৰিলোচন।

লৈয়ো বৰ বাণাসুৰ তোৰ যেন মন।।

শুনি বাণাসুৰে বৰ লৈল পুৰপাল।

শঙ্কৰক পূঁজি সুখে আছা কতকাল।।১৪৬৫।।

শৌণিতপুৰত পাচে ভৈলা বাণ ৰাজা।

পুত্ৰৱতে স্বধৰ্ম্মে পালয় সৱে প্ৰজা।।

তপে জপে বলে বীৰ্যে ভৈল মহাশয়।

সন্মুখ সংগ্ৰামে ত্ৰিদশকো নগণয়।।১৪৬৬।।

নগৰত আছে হৰ ত্ৰৈলোক্য ঈশ্বৰ।

সাজি আছে দৌল যেন কৈলাশ শিকৰ।।

সৰ্ব্বঘণে শিৱ শিৱ ভাষে মহাভাগ।

য়েখনে খোজয় শঙ্কৰক পাৱে লাগ।।১৪৬৭।।

আপোন সমান বীৰ ত্ৰৈলোক্য নপাই।

মদগৰ্ব্বে ফুৰে সিটো যুদ্ধক ইচ্ছাই।।

একদিন দেৱ শঙ্কৰৰ পাশে গৈলা।

সমীপতে আছে হৰ দৰশন পাইলা।।১৪৬৮।।

শিৰৰ কিৰীটি যেন নৱ সূৰ্য জ্বলে।

পৰশিয়া শঙ্কৰৰ চৰণকমলে।।

দণ্ডৱতে প্ৰণামিয়া বুলিলেক স্তুতি।

নমো নমো মহাদেৱ জগতৰ পতি।।১৪৬৯।।

নমো হৰ দিগম্বৰ জগতৰ গুৰু।

অপূৰ্ণ কামীৰ কাম পূৰা কল্পতৰু।।

হাজাৰেক বাহু মোৰ দিলা জাতিষ্কাৰ।

কিছু ফল নাহি হৈল ভৈলা মহাভাৰ।।১৪৭০।।

মোৰ সম বীৰ প্ৰভু নপাইলোহো ৰণে।

তুমি বিনে বিচাৰি চাহিলো ত্ৰিভুৱনে।।

হস্তৰ কণ্ডুতি আৰ নাপাৰি সহিত।

দিগ্গজনক যুজিবাক ভৈল চিত্ত।।১৪৭১।।

বাহুৰ আস্ফালেগিৰি কৰি চূৰ্ণীকৃত।

দিগ্গজনক খেদি গৈলো কদাচিত।।

মোৰ পৰাক্ৰম দেখি আখি কাতি কৰি।

মহাভয়ে পলাই গৈল দূৰক অন্তৰি।।১৪৭২।।

এৱে তুমি সম যেৱে বীৰ আছে ধাৰে।

তেৱে হাজাৰেক বাহু সাম্ফল আহ্মাৰে।।

হেন দৰ্প শুনি ক্ৰোধে কিটাইলেক হৰ।

বাণক সম্বোধি পাচে দিলন্ত উত্তৰ।।১৪৭৩।।

দেখ তোৰ ময়ূৰধ্বজ ভাগয় যৈসানি।

মোৰ সম বীৰ তঞি লভিবি তৈসান।।

তোৰ দৰ্প চূৰ ৰণে হৈব সেহি সমে।

এতিক্ষণে মূঢ় তই কৰ পৰাক্ৰমে।।১৪৭৪।।

এহি বাণী হৰে যেৱে বুলিলন্ত খঙ্গে।

নুবুজিয়া দুৰ্ম্মতি গৃহক গৈলা ৰঙ্গে।।

শিৱৰ বাক্যৰ নিতে চাহে পৰিমাণ।

মোহৰ ময়ূৰধ্বজ ভাঙ্গিবে কৈসান।।১৪৭৫।।

পৰম কুবুদ্ধি তাৰ মন স্বস্থ নাই।

নিজ বীৰ্যে বিনাশকে আছে বাট চাই।।

এহিমতে ভৈল যেৱে বাণৰ ব্যৱস্থা।

শুনা আৱে তাত পাচে ভৈল যেন কথা।।১৪৭৬।।

বাণৰ নন্দিনী ঊষা নামে সুলক্ষিণী।

ৰূপে গুণে লক্ষ্মী যেন জগতমোহিনী।।

তান ৰূপ দেখি লোক লঙ্ঘিবাক ডৰে।

অনেক প্ৰৱন্ধে তাঙ্ক ৰাখে বাণাসুৰে।।১৪৭৭।।

একোৱে পুৰুষে তাঙ্ক দেখিবে নপাই।

অন্তেষপুৰত থাকা নিৰ্বাস পৰাই।।

বাণৰ সুমন্ত্ৰী কুভাণ্ডক নাম যাৰ।

চিত্ৰলেখা নামে আছে কন্যা এক তাৰ।।১৪৭৮।।

শঙ্কৰক পূজি তাই পাইল ইষ্ট বৰ।

জানে যত যোগমায়া আতি গুৰুতৰ।।

চিত্ৰতে লেখয় সৱে নুশুনি নেদেখি।

এহি মহাগুণে তাইৰ নাম চিত্ৰলেখি।।১৪৭৯।।

ৰূপে গুণে বয়সে ঊষাৰ সম দেখি।

ঊষা চিত্ৰলেখা দুয়ো প্ৰাণ সম সখী।।

শয়নে ভোজনে পাশ নেৰয় সতত।

অন্তেষপুৰত থাকে ঊষাৰ লগত।।১৪৮০।।

প্ৰদ্যুম্নৰ পুত্ৰ দেৱ গোৱিন্দৰ নাতি।

তাঙ্ক স্বপনত দেখিলন্ত ঊষা সতী।।

পূৰ্ব্বে নতুন দেখা নতু শুনা নাম যাৰ।

তেহো সমে স্বপনত লভিল শৃঙ্গাৰ।।১৪৮১।।

কামৰ নন্দন তিনি ভুৱনমোহন।

জাগি তাঙ্ক নেদেখিয়া ভৈল অচেতন।।

শয্যাত বুলান্ত হাত বাতুল পৰায়।

কহি গৈলা প্ৰাণনাথ আছা ৰঙ্গচাই।।১৪৮২।।

শৰীৰ দগধ কৰে মদনৰ শৰে।

লাজ এড়ি প্ৰভু প্ৰভু বুলি গেৰি পাৰে।

সখীগণ দেখি উঠি পাৰে হাতলোৰ।

কহি গৈল প্ৰাণনাথ প্ৰাণ যায় মোৰ।।১৪৮৩।।

শুনি চিত্ৰলেখি উঠিলেক সেহি তালে।

দেখে প্ৰাণসখা ঊষা ফুৰে বিয়াকুলে।।

প্ৰভু প্ৰভু বুলি গেৰি পাৰে ঘনে ঘনে।

ধৰি চিত্ৰলেখি পুছিলন্ত ৰঙ্গমনে।।১৪৮৪।।

সখীগণে সমে পাচে বসি মহাসতী।

জ্ঞান ভৈল মহালাজে থাকিল নমাতি।।

মদনে তাপিত তনু উত্ৰাৱল কৰে।

অধোমুখে নিশ্বাস কাঢ়ন্ত খৰতৰে।।১৪৮৫।।

চিত্ৰলেখি বোলে সখি তেজিয়ো হতাশ।

তোৰ মনোৰথ কোন পুৰুষক চাস।

অদ্যাপিয়ো দেখো তই পাৰ হাতলোৰ।

স্বামীকেসে চাহ হেন মতি লৱে মোৰ।।১৪৮৬।।

ৰাজাৰ কুমাৰী তঞি সুন্দৰী যুৱতী।

স্বামী খুজিবাক তোৰ হোৱয় যুগুতি।।

কিন্তু আৰু শুনি হাসিবেক লঘুজনে।

গোপ্য কৰি কহ মোত স্বৰূপ বচনে।।১৪৮৭।।

চিত্ৰলেখি সখী হেন পুছিলেক যেৱে।

ধীৰে ধীৰে ঊষা সতী মাতিলেক তেৱে।।

সুমৰি সুমৰি আতি পুলকে শৰীৰ।

গদ গদ বাণী নয়নৰ ঝৰে নীৰ।।১৪৮৮।।

শুনা নৰনাৰী ঊষা সতীৰ চৰিত্ৰ।

মহাভাগৱত কথা সাক্ষাতে অমৃত।।

অনিৰুদ্ধ কুমাৰৰ নাহি বিলক্ষণ।

কৃষ্ণ ৰাম কাম অনিৰুদ্ধ একেজন।।১৪৮৯।।

সকল পূণ্যৰ হৰিকথাত বিশ্বাস।

অপ্ৰয়াসে সকল দুখকে কৰে নাশ।।

মিলে সুমঙ্গল ৰঙ্গ মুকুতি ভুকুতি।

কোন পাপীজনে আত নকৰিব ৰতি।।১৪৯০।।

একে মহাজন হৰি কিঙ্কৰত বাজে।

হৰিকথা শুনন্তা নাহিকে একো ৰাজে।।

কতো পাপীগণে শুনে ঐশ্বৰ্য্য গৰ্ব্বত।

স্বৰূপত অৰ্থ তাৰ নপশে কাণত।।১৪৯১।।

কীৰ্ত্তিক ফটায়ে হৰিকথা শুনো বুলি।

ভক্তিক বাধিয়া নিন্দে কৃষ্ণক সমুলি।।

আছে কোন কৰ্ম্ম হৰিকীৰ্ত্তনত বিনে।

তেৱে তত্ত্ব বুজি তাক নিন্দে কোন গুণে।।১৪৯২।।

হেন জানি জ্ঞানীগণ তেজিয়ো বিকল।

নিন্দে মন্দজনে যদি পাইব তাৰ ফল।।

মাধৱৰ পাদপদ্ম হৃদয়ত দৰি।

কৰা হৰিভকতি একান্ত যত্ন কৰি।।১৪৯৩।।

ধন জন জীৱন নৰহে চিৰকাল।

কৃষ্ণৰ কথাত চিত্ত কৰিয়োক ভাল।।

অনন্ত কন্দলি কহে এহি মাত্ৰ সাৰ।

ডাকি হৰি বোলা হৌক পুৰুষ উদ্ধাৰ।।১৪৯৪।।

.......................

।।ঊষাৰ সপোন।।

।।ছবি।।

ঊষা বোলে প্ৰাণসখী    স্বপ্নত আছিলো দেখি

পুৰুষেক ত্ৰৈলোক্যমোহন।

চাৰু শ্যাম কলেৱৰ     দিব্য পীতবস্ত্ৰধৰ

ৰুচিকৰ কমললোচন।।

মহাবাহু মহাবল       সুচৰিত্ৰ সুমঙ্গল

একো অঙ্গে নাহি ক্ষতি খুন।

কামিনী মোহন বেশ    দৰশনে হৰে ক্লেশ

কতনো কহিবো ৰূপ গুণ।।১৪৯৫।।

লয়লাস বেশে আসি     মোৰ মুখ চাই হাসি

মহাৰঙ্গে আলিঙ্গি ধৰিল।

মুখে দিয় ঘনে চুম্ব     মৰ্দ্দিলেক কুচকুম্ভ

ৰতিৰস ভাৱ দৰশিল।।

পিয়াই অধৰ মধু      মনক হৰিয়া মোৰ

নজানো লুকাই কোথা যাই।

তাঙ্কে মঞি প্ৰভু বুলি    বিচাৰোহো বিয়াকুলি

সখী মোক দিয়োক দেখাই।।১৪৯৬।।

পেহ্লাই কাম সমুদ্ৰত      কিবা দোষ দখি মোত

তেজি গৈল সিটো প্ৰাণনাথ।

নপাঞো যেৱে তাঙ্ক স্বামী   নিশ্চয়ে মৰিবো আমি

সখী সত্য কহিলো তোহ্মাত।।

হেন শুনি চিত্ৰলেখি     বোলে নমৰিবা সখী

দুখ তোৰ গুচাইবো এখনে।

স্বপনত তোৰ মন      হৰিলেক যিটোজন

তাঙ্ক আনিদিবো এহি থানে।।১৪৯৭।।

কিন্তু ইটো ত্ৰৈলোক্যত    থাকে যদি ইটোজন

মায়া কৰি আনি দিবো হৰি।

চাহি তই কহা মোত    লিখিয়া দেখাঞো তোত

দেৱ গন্ধৰ্ব্বক আদি কৰি।।

এহি বুলি বৰনাৰী     হাতে চিত্ৰপত ধৰি

প্ৰথম লিখিলা দেৱগণ।

সখীক দেখাইলা তাই    ঊষা বুলিলেক চাই

নাহি সিটো পুৰুষ শোভন।।১৪৯৮।।

সুন্দৰ গন্ধৰ্ব্ব যত      লিখি তাকো দেখাইলেক

আৰো সিদ্ধ বিদ্যাধৰ যত।

সুন্দৰ চাৰণগণ       নাগগণ সুশোভন

যক্ষ ৰক্ষ কিন্নৰ সমস্ত।।

সুন্দৰ পুৰুষ যত     মনুষ্যক লিখিলেক

ঊষা বোলে আতো স্বামী নাই।

পাচে মনে গুণি চাই   বৃষ্ণিবংশ লিখিলেক

ঊষা মনৰঙ্গে আছে চাই।।১৪৯৯।।

গোপালৰ পিতামহ     শ্বশুৰক লিখি আগে

পাচে বসুদেৱক লিখিল।

ৰাম কৃষ্ণ দুই ভাই    লিখিলেক এক ঠাই

দেখি ঊষা মনে চমকিল।।

প্ৰদ্যুম্ন লিখিল যেৱে     শ্বশুৰ বুলিয়া লাজে

মাথে ঊষা বস্ত্ৰ লৈলা তুলি।

অনিৰুদ্ধ লিখিবাৰ      দেখি ঊষা বৰনাৰী

ধৰিবাক চাহে আঙ্কোৱালি।।১৫০০।।

লাজে মুখ বস্ত্ৰে ঢাকি   বোলে শুনা প্ৰাণসখী

মোৰ প্ৰাণনাথ এহিজন।

দেখা কেনে মূৰ্ত্তিমন্ত    ভুৱনমোহন কান্ত

কোন নাৰী ধৰিবেক মন।।

চিত্ৰলেখী বোলে সখী    ভালেতো স্বপ্নত দেখি

ভোল ভৈলি তই ভাগ্যৱতী।

প্ৰদ্যুম্নৰ প্ৰিয় পুত্ৰ     আন নাম অনিৰুদ্ধ

কেশৱদেৱৰ প্ৰিয় নাতি।।১৫০১।।

থাক তই মহাশান্তি    ইহান চৰণ চিন্তি

মঞি হেৰ চলিলো এখনে।

পশিয়া দ্বাৰকাপুৰী     কুমাৰ আনিবো হৰি

দিবো তই থাক ৰঙ্গমনে।।

এহি বুলি বৰনাৰী      সখীক আশ্বাস কৰি

চলি গৈল আকাশ গমনে।

শিৱৰ চৰণ চিন্তি      মহাৰঙ্গে চলে শান্তি

দ্বাৰকা পুৰীক ৰঙ্গমনে।।১৫০২।।

কতো দূৰ যান্তে তই    নাৰদক লাগ পাই

প্ৰণাম কৰিলে কৌতূহলে।

ঋষিয়ো পুছিলা কাজ   চলি যাস কোন ৰাজ

চিত্ৰলেখী কহিল সকলে।

নাৰদে কহন্ত হাসি      কৃষ্ণৰ পুৰত পশি

কুমাৰক হৰিবাক মনে।

জান কত মায়া তই   দেখো বল বুজো মঞি

তেৱে পতিয়াইব মোৰ মনে।।১৫০৩।।

যাৰ সম নাহি কেৱ   মহাবীৰ বাসুদেৱ

তান প্ৰিয় নাতি অনিৰুদ্ধ।

হেন তোৰ স্ত্ৰীৰ সাস    তাঙ্ক হৰিবাক চাস

কিনো তই মায়াত প্ৰবুদ্ধ।।

শুনা শুদ্ধ বুদ্ধজন      ইটো কথা বিতোপন

দেখিয়ো সকলে মায়াময়।

মায়াতেসে দেখি সুখ   জীৱন মৰণ দুখ

মায়া বিনে কিছু নভাসয়।।১৫০৪।।

মায়াতে দেখিয়ো মায়া     ধনজন পুত্ৰ জায়া

স্বপনতো স্বপন পৰায়।

স্বৰূপতে সৱে মিছা     তড়িবাক যাৰ ইচ্ছা

কৃষ্ণক ভজিয়ো সমুদায়।।

ঈশ্বৰ নিচিনে যাৱে     নানা যোনি ফুৰে তাৱে

জীৱৰ লগত কৰ্ম্মজৰী।

কিঞ্চিতক মায়া সুখ  সততে নিকাৰ দুখ

নৰকত পৰে মৰি মৰি।।১৫০৫।।

ক্ষুধায়ে তাপিত কায়    যেন ঘৰে ঘৰে যায়

কুকুৰ ফুৰয় নিৰন্তৰে।

ক্ষণে বা অন্নক পাৱে    ক্ষণে বা টাঙোনে খাৱে

মহাদুঃখে পলাই লৱড়ে।।

এহিমতে জীৱচয়       নিচিনিয়া কৃপাময়

শ্ৰীকৃষ্ণ ইষ্ট বান্ধৱক।

মায়ায়ে আছয় ঢাকি   দেখিয়ো নেদেখি আখি

ধৰে ধন জন সম্পদক।।১৫০৬।।

অনন্ত কন্দলি কহে    জানা কিছু সাৰ নোহো

ধন জন ৰাজ্য নিজ গ্ৰাম।

মায়াময় বুদ্ধি ছাড়ি    তৃষ্ণা আদি পৰিহৰি

নিৰন্তৰে বোলা ৰাম ৰাম।।১৫০৭।।

....................